Umowa darowizny

Istota umowy

Istota umowy darowizny polega na tym, że darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Od darczyńcy zależy, komu będzie chciał przekazać majątek lub poszczególne jego składniki. Zawarcie umowy następuje w momencie złożenia oświadczenia woli. Oprócz oświadczenia darczyńcy musi być też złożone oświadczenie woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny – nie można bowiem obdarować kogoś wbrew jego woli. Darczyńcą i obdarowanym może być zarówno osoba fizyczna, osoba prawna (np. fundacja, spółka z o.o., spółka akcyjna), jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (np. spółka jawna).

Darczyńca musi być pełnoletni i nieubezwłasnowolniony, tzn. musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Kiedy obdarowanym jest osoba małoletnia, która niema pełnej zdolności do czynności prawnych, wówczas oświadczenie o przyjęciu darowizny składają jego rodzice. Jednak gdyby darowizna była obciążona jakimikolwiek prawami lub długami, to sąd rejonowy musi wydać rodzicom zgodę na przyjęcie przez małoletniego obciążonej darowizny.

Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Ale jeśli forma aktu notarialnego nie została zachowana, to umowa darowizny i tak będzie ważna –pod warunkiem, że przyrzeczone świadczenie zostało już spełnione. Nie dotyczy to rozporządzeń nieruchomością – te zawsze wymagają formy aktu notarialnego.

Przedmiot darowizny

Przedmiot darowizny – niezależnie od tego, czy został podarowany obdarowanemu, np. dziecku przed zawarciem małżeństwa czy w trakcie małżeństwa – będzie w braku odmiennej woli darczyńcy – stanowił majątek osobisty obdarowanego, niezależnie od ustroju majątkowego obowiązującego w jego małżeństwie. Ta sama zasada obowiązuje, gdy obdarowany sprzeda rzecz otrzymaną w darowiźnie i za środki otrzymane ze sprzedaży nabędzie inny składnik majątkowy – on też będzie stanowił majątek osobisty obdarowanego.

Darczyńca może nałożyć na obdarowanego w umowie darowizny obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania(polecenie). Nałożenie obowiązku polecenia może mieć na względzie interes darczyńcy (np. pomoc przy remoncie) lub interes osoby trzeciej (np. udzielenie pomocy i wsparcia). Przedmiotem polecenia może być też czynność czysto faktyczna (np. opiekowanie się grobem).

Darowizna a testament

Każdy notariusz w Polsce niejednokrotnie słyszy pytanie: co jest lepsze – darowizna czy testament? Te czynności notarialne są trudne do porównania, gdyż każda służy innemu celowi. Darowizna to czynność dwustronna wymagająca obecności zarówno darczyńcy, jak i obdarowanego. Pamiętać należy, że dokonując darowizny np. nieruchomości przestajemy być jej właścicielami z chwilą podpisania umowy – od tego momentu właścicielem jest osoba, na rzecz której dokonaliśmy darowizny. Umowa darowizny jest bardzo popularna w kręgu najbliższej rodziny, ponieważ bez podatku pozwala na przeniesienie własności rzeczy i praw majątkowych na inną osobę. Trzeba jednak pamiętać, że powoduje jednocześnie utratę przez nas prawa własności, a zatem prawa do dysponowania majątkiem, który był przedmiotem takiej umowy. Jeżeli już zdecydujemy się na darowiznę np. mieszkania lub domu, to warto zażądać ustanowienia w takiej umowie na naszą rzecz – nieodpłatnie i do końca naszego życia – służebności mieszkania, która będzie gwarancją, że nikt nas nie pozbawi prawa zamieszkiwania w dotychczasowym miejscu.

Z kolei testament to dokument, w którym zawieramy rozrządzenie swoim majątkiem na wypadek śmierci. Jeżeli nie sporządzimy testamentu, nie dzieje się nic złego – dziedziczenie następuje wówczas na zasadach określonych w ustawie. Jeżeli natomiast chcemy zmienić te zasady, musimy sporządzić testament. Również pozbawienie kogoś prawa do zachowku, czyli tzw. wydziedziczenie czy dokonanie odpowiednich zapisów, wymaga sporządzenia testamentu. Polskie prawo przewiduje kilka form testamentów, ale najbezpieczniejszym jest testament notarialny. Po pierwsze, jest to dokument urzędowy, a po drugie, oryginał aktu notarialnego pozostaje zawsze u notariusza, co oznacza, że nawet jeżeli zgubimy otrzymany wypis lub ktoś go zniszczy, to oryginał jest bezpieczny u notariusza.

Ważne: darowizny dokonane na rzecz małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy są zwolnione w całości z podatku od spadków i darowizn.