Umowne zrzeczenie się zachowku

Dokonać tego możesz, zawierając z potencjalnym uprawnionym i przed notariuszem:

• umowę o zrzeczenie się dziedziczenia, która wyłącza zrzekającego z kręgu potencjalnych spadkobierców ustawowych, a w konsekwencji także z grona uprawnionych do zachowku,

• umowę ograniczoną do jedynie rezygnacji przez uprawnionego z prawa do zachowku, której skutkiem jest wyłączenie po stronie zrzekającego przyszłego prawa do zachowku po spadkodawcy przy utrzymaniu uprawnienia do dziedziczenia ustawowego po nim. Oznacza to, że zrzekający się będzie mógł dziedziczyć z ustawy, o ile nie sporządzisz testamentu lub okaże się on nieskuteczny.

Przykładowo, jeśli powołany przez ciebie spadkobierca testamentowy nie będzie chciał lub mógł dziedziczyć – wskutek czego dziedziczenie nastąpi wedle porządku ustawowego – zrzekający się będzie mógł dziedziczyć na zasadach ogólnych. W razie jednak sporządzenia skutecznego testamentu nie będzie on mógł podnosić do spadkobiercy roszczeń z tytułu zachowku.

Zawarcie tak ograniczonej umowy może być przydatne także w sytuacji gdy pragniesz utrzymać spadkobranie po sobie w ramach porządku ustawowego, lecz dokonywałeś za życia istotnych, uwzględnianych przy obliczaniu zachowku darowizn. Wówczas zrzeczenie się ograniczone do prawa do zachowku spowoduje, że spadkobiercy nie będą mogli wystąpić do obdarowanego o uzupełnienie zachowku mimo otrzymania znacząco uszczuplonego darowiznami spadku.

Istotne jest także to, że zrzeczenie się prawa do zachowku – w przeciwieństwie do umowy w pełnym, klasycznym kształcie – nie powoduje zwiększenia zachowków innych uprawnionych.

Częściowe zrzeczenie się zachowku

Co ważne, zrzeczenie się zachowku może być także zrzeczeniem częściowym. Oznacza to, że możliwe jest zawarcie umowy obejmującej rezygnację z jedynie części oczekiwanego zachowku. Nie ma zatem przeszkód, by rezygnacją objąć jedynie część zachowku wynikłą z doliczania przy jego obliczaniu określonego składnika majątkowego (np. przekazanego sukcesorowi przedsiębiorstwa) czy też równoważną wartości pewnego przedmiotu (co może z kolei być przydatne, gdy przedmiot ten uprawniony otrzymał wskutek rodzinnego porozumienia od innej osoby niż spadkodawca, ale stanowi on w jego postrzeganiu element jego „sprawiedliwego wyposażenia” w ramach rodziny).

W konsekwencji umowa o zrzeczenie się prawa do zachowku stanowi elastyczny, przydatny instrument pozwalający w sposób odpowiedni dla układu stosunków w danej rodzinie zapobiec przyszłym sporom na tle roszczeń zachowkowych.

Umowę o zrzeczenie się zachowku musisz zawrzeć w formie aktu notarialnego. Wszelkie nieformalne porozumienia w tym zakresie pozostają nieskuteczne.
Jeśli myślisz o zawarciu umowy o zrzeczenie się prawa do zachowku lub zrzeczenie się dziedziczenia, skontaktuj się z notariuszem, który udzieli Ci niezbędnych informacji co do znaczenia i konsekwencji rozważanej czynności.